Het begin in 1830
Op 20 februari 1830 werd door J.E.Schmitz, een hoefsmid uit de Groote Houtstraat, een zangminnend gezelschap opgericht. Het gezelschap bestond uit negen mannen, die wekelijks bij één van de leden bijeen kwamen, onder het motto; “Het doel van ons verenigd pogen is Zang door Vriendschap te verhogen.” Het eerste optreden vond plaats op 2 mei 1832 voor een gezelschap van 39 uitgenodigde gasten en belangstellenden.
Was het in het begin nog een klein gezelschap, dat in de zogenoemde ́Liedertafel sfeer’, al behoorlijk van zich liet spreken; onder leiding van de beroemde dirigent Willem Robert (1883-1914), ontwikkelde Zang en Vriendschap zich tot één van de meest gerenommeerde koren in West Europa, met in 1901 als absoluut hoogtepunt in het winnen van de fel begeerde Keizerprijs in Keulen, voor een laaiend enthousiaste, uitpuilende zaal, gevuld met meer dan 2000 toehoorders. De prijs bestond uit een gouden medaille en een bedrag van maar liefst 3000 mark. Denkt u zich eens in, zo’n hoog bedrag in die tijd, daar kocht je een villa voor.
Koninklijk
In 1890 kreeg Zang en Vriendschap het predicaat ́Koninklijk’ en in 1902 bleek dat Z.K.H. Prins Hendrik bereid was om beschermheer van ons koor te worden. Vanaf 1946 tot zijn overlijden in 2004 is Z.K.H. Prins Bernhard daarna beschermheer geweest van het koor.
Op 14 juli 1915 werd het Gebouw Zang en Vriendschap ingewijd; een geschenk van twee welgestelde leden. Sindsdien zijn we een van de weinige Nederlandse koren die beschikken over een eigen verenigingsgebouw.
Het koor heeft vele bijzondere concerten gegeven. Zo was er in 1913 een benefietconcert ten behoeve van ontslagen trampersoneel. In 1928 zong het koor op de officiële opening van de Olympische Spelen in Amsterdam op 28 juli onder leiding van de bekende dirigent Fred Roeske.
Dat de vereniging met haar tijd meeging blijkt uit het feit dat reeds in 1926 de eerste grammofoonplaat werd opgenomen bij Columbia in Londen. Op de foto staat het koor op het perron van het station Haarlem op het punt van vertrek naar Londen.
In 1930 werd het 100-jarig bestaan gevierd onder de Vlaamse dirigent Lieven Duvose. Op het Galaconcert was onze beschermheer Prins Hendrik aanwezig. Het werd een schitterend jubileum, waarbij een tiental gerenommeerde koren, zoals de Maastreechter Staar en Polyhymnia uit Keulen, zich van hun beste zijde lieten zien. Zang en Vriendschap telde toen maar liefst 220 leden.
De oorlogsjaren
Op 12 september 1942 werd het verzoek van de genazificeerde Nederlandse Radio Omroep om een concert te geven, via een ledenvergaderingsbesluit, werd dat geweigerd en dook Zang en Vriendschap onder. Na de oorlog deed Zang en Vriendschap weer van zich spreken. Onder de muzikale leiding van de deskundige Wouter Schmidt, die vanaf 1973, meer dan 20 jaar voor het koor heeft gestaan, zijn heel wat sprekende successen behaald.
In 1974 werd in het Duitse Weissenthurm, tijdens een internationaal zangconcours, de eerste prijs gehaald en in 1991 werd in Lingen, Duitsland, verschillende eerste prijzen behaald, waaronder de Stadsprijs.
Sinds 1995 wordt ons koor muzikaal aangevoerd door Piet Hulsbos. Onder diens leiding hebben we ook al veel succesvolle optredens, in binnen- en buitenland verzorgd.
Jubileum jaar 2005
In 2005 is het 175-jarig jubileum op grootse wijze gevierd. Het begon in januari met een reünie voor oud-leden waar menig ex-lid op af gekomen is. Onder het genot van een hapje en een drankje werden oude verhalen opgehaald en uiteraard ook nog gezongen. Op 20 februari werd in de Grote- of St. Bavokerk samen met mannenkoren uit Groningen en Den Bosch een concert gegeven voor een volle kerk. Na afloop was er een receptie in de Gravenzaal waarbij we de Erepenning van de stad Haarlem kregen aangeboden.
In mei kregen we het mannenkoor uit de Franse stad Angers op bezoek en samen hebben we concert verzorgd in de Paterskerk. Na afloop werden de banden aangehaald; met een glas wijn in de hand werd op ieders gezondheid en geluk gedronken en gezongen.
Later in mei, op een zaterdag met prachtig weer, scheepten het koor en aanhang zich in voor een boottocht naar de Zaansche Schans. Het werd een fantastisch feest waarin alle gebruikelijk aspecten van Zang en Vriendschap aan de orde kwamen.
Hierna kwam het meer serieuze gedeelte aan de orde, namelijk een groot concert met de Carmina Burana. Er werd hard gerepeteerd en goed en prettig samengewerkt met andere koren en het Holland Symfonia. In november zongen we voor een uitverkochte Philharmonie de sterren van de hemel.
Vanaf 2011: Arno Vree
Op 1 januari 2011 nam dirigent Arno Vree de baton van Piet Hulsbos over. Hij zou verder werken aan de kwaliteitsverbetering van het koor. Met als hoogtepunt de eerste plaats op het concours van KNZV Holland in Alphen aan de Rijn in 2013.
Voor het koninklijk paar
In de jaren 10 van deze eeuw liet Zang en Vriendschap flink van zich spreken. Bijzonder was het optreden op de Grote Markt samen met de Koorschool van de Kathedraal St. Bavo. Dat optreden in 2013 was in het kader van de kennismakingstour van het koninklijk paar. Hier ontstond een bijzonder samenspel tussen de twee koren en het carillon van de Oude Bavo.
Optreden op radio en tv
In de jaren die daarop volgenden, maakt het koor interessante uitstapjes op radio en tv. Tijdens het tv-programma Podium Witteman zongen de mannen met Youp van ’t Hek zijn grote hit ‘Flappie’. Bij het RTL4-programma ‘DOOF!’ zongen de mannen Conquest of Paradise voor een vrouw die voor het eerst weer kon horen, dankzij een CI. Ook werd in 2015 gezongen met singer/songwriter Niels Geusebroek op Bevrijdingspop en live op Radio 3FM. Daar werden toeschouwer records gebroken. Op Bevrijdingspop werd voor 60.000 toeschouwers gezonden. Op Radio 3FM luisterden meer dan 1.2 miljoen mensen.
Moederdagconcert
Tijdens het Moederdag concert in 2017 werd opgetreden met diezelfde Geusebroek en met sopraan Tania Kross. Een groot succes waarin de verbinding tussen klassieke en moderne muziek werd gemaakt. Dat was de start van een nieuwe richting van het koor. Nieuwe wegen werden ingeslagen voor wat betreft het repertoire. Moderne muziek trekt ook nieuwe zangers aan, zo bleek tijdens het Moederdagconcert. Vele projectzangers bleven als lid aan het koor verbonden.
Duitslandreis
In 2018 ging het koor op tour naar Dresden, Maissen, Köln en Solingen. Gezongen werd in de Dom van Meissen, de Dresdener Frauenkirche, de Kölner Dom en werd een gezamenlijk concert gegeven met het oudste mannenkoor van Europa en inmiddels ter ziele, der Bergischer von 1803 in Solingen. Heerlijk om te ervaren hoe ons koor door de goede voorbereiding op al die plekken heerlijk heeft gezongen.
Popclassics
Op 1 december 2019 traden we voor het eerste op in het Haarlemse poppodium Patronaat, met de uitvoering Popclassics. Ook dit optreden werd opengesteld voor projectzangers. Zie op de pagina ‘media’ op deze website een opname van Love Me Tender waarbij Anouk Snellink de solo verzorgde. Het unieke van dit concert waren de twee dirigenten die leiding gaven aan ons koor. De gastdirigent Michel de Valk richtte zich vooral op de uptempo nummers, begeleiding werd verzorgd door een viermansformatie. Arno Vree richtte zich op de ballads. Een unieke combinatie, waarbij het publiek uit z’n dak ging.
Bank van Loots
In 2021 (het tweede corona jaar) werd opgetreden ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de Bank van Loots in de Haarlemmerhout. Philip Loots was onze begeleider aan het begin van de twintigste eeuw. Daarnaast heeft hij ook gecomponeerd. Een ideale gelegenheid enkele van zijn werken weer eens te zingen.